Strákarnir okkar! Magnús Þór Jónsson skrifar 19. febrúar 2021 14:30 Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Jafnréttismál Grunnskólar Magnús Þór Jónsson Mest lesið Stefnubreyting Miðflokksins gegn hagsmunum bænda Þórarinn Ingi Pétursson,Þuríður Lillý Sigurðardóttir,Jóhann Friðrik Friðriksson,Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson,Stefán Vagn Stefánsson,Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Kennari í verkfalli Hólmfríður Þorgeirsdóttir Skoðun Opið bréf til forystu Kennarasambands Íslands (KÍ): Endurskoðum aðferðafræði verkfallsins Valgerður Bára Bárðardóttir Skoðun Verðbólga í boði Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Neglum niður vextina Kristrún Frostadóttir Skoðun Ekki láta kaupa atkvæði þitt Alexandra Briem Skoðun Ísland 2074 Kjartan Magnússon Skoðun 200 þúsund til að búa í fatahengi LOL Derek T. Allen Skoðun 16 ára aldurstakmark á samfélagsmiðlum Skúli Bragi Geirdal Skoðun Farsældarlögin snúast ekki um börnin Lúðvík Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Mikill má máttur Viðreisnar og áhrif um alla Evrópu, líka á Pútín, vera Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Geðdeild Akureyrar aðeins með 10 pláss á legudeild fyrir sjúklinga með alvarlegan geðrænan vanda Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Frír hádegisverður í boði Friedmans Róbert Björnsson skrifar Skoðun Höldum áfram með íslenskuna og konuna Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ekki láta kaupa atkvæði þitt Alexandra Briem skrifar Skoðun Afnemum fátæktina Helgi Máni Sigurðsson skrifar Skoðun Krónur, evrur og fullveldi Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Ný ríkisstjórn styrki meistarakerfi löggiltra iðngreina Hópur formanna fag- og meistarafélaga innan SI skrifar Skoðun Stefnubreyting Miðflokksins gegn hagsmunum bænda Þórarinn Ingi Pétursson,Þuríður Lillý Sigurðardóttir,Jóhann Friðrik Friðriksson,Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson,Stefán Vagn Stefánsson,Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Farsældarlögin snúast ekki um börnin Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Víðtæk og öflug barátta gegn einmanaleika á Íslandi Guðrún Svava Viðarsdóttir skrifar Skoðun Framsókn í geðheilbrigðismálum Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun 200 þúsund til að búa í fatahengi LOL Derek T. Allen skrifar Skoðun Kennari í verkfalli Hólmfríður Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Við viljum – kröfugerð fólks með fötlun! Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forystu Kennarasambands Íslands (KÍ): Endurskoðum aðferðafræði verkfallsins Valgerður Bára Bárðardóttir skrifar Skoðun Óæskilegar uppskerur Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Úreltar og óréttmætar hvalveiðar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Bætum umhverfið svo öll börn geti blómstrað Kristín Kolbrún Kolbeinsdóttir Waage skrifar Skoðun Neglum niður vextina Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Áhyggjulaust ævikvöld Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Verðbólga í boði Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Afsláttur af mannréttindum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Er 0,145% bankaskattur virkilega nóg? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Útrýmum kjaragliðnun Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun 16 ára aldurstakmark á samfélagsmiðlum Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Ísland 2074 Kjartan Magnússon skrifar Skoðun Börn, ungmenni og geðheilsa Tómas Þór Þórðarson,Gunnar Örn Jóhannsson skrifar Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Sjá meira
Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík.
Stefnubreyting Miðflokksins gegn hagsmunum bænda Þórarinn Ingi Pétursson,Þuríður Lillý Sigurðardóttir,Jóhann Friðrik Friðriksson,Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson,Stefán Vagn Stefánsson,Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun
Opið bréf til forystu Kennarasambands Íslands (KÍ): Endurskoðum aðferðafræði verkfallsins Valgerður Bára Bárðardóttir Skoðun
Skoðun Mikill má máttur Viðreisnar og áhrif um alla Evrópu, líka á Pútín, vera Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Geðdeild Akureyrar aðeins með 10 pláss á legudeild fyrir sjúklinga með alvarlegan geðrænan vanda Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Ný ríkisstjórn styrki meistarakerfi löggiltra iðngreina Hópur formanna fag- og meistarafélaga innan SI skrifar
Skoðun Stefnubreyting Miðflokksins gegn hagsmunum bænda Þórarinn Ingi Pétursson,Þuríður Lillý Sigurðardóttir,Jóhann Friðrik Friðriksson,Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson,Stefán Vagn Stefánsson,Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til forystu Kennarasambands Íslands (KÍ): Endurskoðum aðferðafræði verkfallsins Valgerður Bára Bárðardóttir skrifar
Stefnubreyting Miðflokksins gegn hagsmunum bænda Þórarinn Ingi Pétursson,Þuríður Lillý Sigurðardóttir,Jóhann Friðrik Friðriksson,Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson,Stefán Vagn Stefánsson,Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun
Opið bréf til forystu Kennarasambands Íslands (KÍ): Endurskoðum aðferðafræði verkfallsins Valgerður Bára Bárðardóttir Skoðun