Óvissa í efnahagsmálum beggja vegna Atlantshafs

Ótti hefur gripið um sig beggja vegna Atlantsála um að ný fjármálakreppa sé í aðsigi. Í Evrópu er skuldafarg að sliga nokkur ríki evrusvæðisins og björgunaraðgerðir hinna ESB-ríkjanna virðast ekki hafa skilað tilætluðum árangri. Í Bandaríkjunum er vandinn af öðrum toga en þar er komið upp pólitískt þrátefli sem gæti, ef allt fer á versta veg, valdið greiðslufalli bandaríska ríkisins.

Nick Clegg, varaforsætisráðherra Bretlandi, hafði um helgina orð á hættunni sem virðist vera til staðar. Í viðtali við breska ríkisútvarpið sagðist hann gífurlega áhyggjufullur vegna óvissunnar í Bandaríkjunum og skuldakreppunnar í Evrópu og bætti svo við að heimurinn gæti verið á barmi annarrar fjármálakreppu.

Skuldakreppan í Evrópu hefur verið áberandi í fréttum síðustu misseri. Fyrst komu upp áhyggjur af getu Grikkja til að standa undir opinberum skuldum sínum, síðan Íra, þar á eftir Portúgala, svo aftur Grikkja og loks Ítala. Í hvert sinn hefur ESB brugðist við af of litlum krafti.

Það að skuldakreppan hafi smitast til Ítalíu veldur mörkuðum þungum áhyggjum. Ítalía er þriðja stærsta hagkerfi evrusvæðisins en opinberar skuldir í ríkinu eru þrefalt meiri en skuldir Grikkja, Íra og Portúgala til samans.

Ávöxtunarkrafa á ítölsk ríkisskuldabréf hefur hækkað með miklum hraða síðustu daga og er nú rétt tæplega 6 prósent. Hækki ávöxtunarkrafan mikið meira gæti skuldabyrði Ítala reynst of mikil og þá myndi greiðslufall blasa við.

Það gæti haft skelfilegar afleiðingar fyrir heimshagkerfið og jafnvel valdið því að evrusamstarfið liðaðist í sundur. Það er þó varla líklegt enn sem komið er.

Ljóst er að erfiðar ákvarðanir bíða leiðtoga ESB-ríkjanna en þeim hefur reynst erfitt að velja hverjir skuli bera kostnað krísunnar; kröfuhafar í gegnum afskriftir skulda, skuldarar í gegnum umfangsmikinn niðurskurð ríkisútgjalda eða þá hinar ríkari þjóðir ESB í gegnum tilfærslur til vandræðaþjóðanna. Ætli lausnin liggi ekki í einhvers konar blöndu af öllu þrennu.

Vandinn í Bandaríkjunum virðist vera auðveldari viðureignar því hann er í raun búinn til af stjórnmálamönnum því skuldir bandaríska ríkisins, þrátt fyrir að vera í hærra lagi, eru ekki svo háar að bráður vandi blasi við. Vandinn er sá að þingmenn repúblikana, sem hafa meirihluta í fulltrúadeild þingsins, neita að hækka skuldaþak bandaríska ríkisins án þess að ríkisútgjöld verði skorin harkalega niður.

Barack Obama forseti og þingmenn demókrata hafa lýst yfir vilja til að koma til móts við kröfur repúblikana en það hefur strandað á bjargfastri kröfu repúblikana um að engar breytingar megi gera á skattkerfinu, aðrar en þær að lækka skatta.

Náist ekki samkomulag munu skuldir bandaríska ríkisins rekast á skuldaþakið 2. ágúst næstkomandi sem gæti haft afar alvarlegar afleiðingar í för með sér. Því verður þó eiginlega vart trúað að ekki náist samkomulag en skuldaþakið hefur alls 102 sinnum verið hækkað frá því að lög voru sett um slíkt þak árið 1917.

[email protected]