Miðaldamaturinn í Skálholti á ekkert skylt við þorramat

Næstkomandi fimmtudagskvöld, þann 27. júlí, verður sannkölluð höfðingjaveisla í Skálholtsskóla þegar boðið verður þar til miðaldakvöldverðar að hætti heilags Þorláks. Er þetta í annað sinn í sumar sem miðaldakvöldverður er haldinn í Skálholti en fyrri kvöldverðurinn var á Jónsmessunni.

Kvöldverðurinn nú er haldinn vegna mikils áhuga á þeim fyrri þar sem færri komust að en vildu en aðeins 45 geta tekið þátt hverju sinni.

Að sögn Halldórs Reynissonar, starfandi rektors Skálholtsskóla, hefur verið boðið upp á miðaldakvöldverð í Skálholt í bráðum 15 ár en í ár er í fyrsta skipti sem skráningin er opin öllum, ef svo má að orði komast, þar sem hingað hefur tíðkast að hópar panti saman í kvöldverðinn.

Halldór segir að upphaflega hafi verið staðið að miðaldakvöldverðinum með það í huga að lyfta og vekja áhuga á menningu og sögu Skálholts.

Nota kokkabók frá miðöldum

„Það hefur verið sótt í ýmsar heimildir, til dæmis handrit að kokkabók frá miðöldum sem hefur að einhverju leyti verið stuðst við, og svo heimildir úr fornleifum sem hafa fundist hér, til dæmis hvað hefur verið ræktað hér í Skálholti,“ segir Halldór.

Eins og áður segir er kvöldverðurinn að hætti heilags Þorláks sem var biskup í Skálholti rétt fyrir 1200.

„Þetta er bara máltíð og veisla að sið höfðingja í Evrópu á þessum tíma því menningin hérna var í sjálfu sér ekkert frábrugðin því sem gerðist þar og að svo miklu sem menn gátu fundið rétta hráefnið. Það má kannski taka það fram að þetta er ekki súrt slátur eða hákarl eða eitthvað slíkt og er ekkert í líkingu við þorramat en það eru sumir sem halda það,“ segir Halldór.

Það sem einkennir miðaldamat er að reynt var að hafa hann ferskan og er til dæmis ferskt lambakjöt, ferskur silungur og svartfugl á boðstólnum í Skálholti nú. Þá var geirfuglinn gjarnan á borðum áður en hann dó út en hann var hluti af mataræði manna á þessum tíma.

Vel kryddaður matur með sætu rauðvíni

„Annað sem einkennir þennan mat eru krydd sem almenningur á Íslandi og annars staðar í Evrópu hafði ekki aðgang að því kryddin voru svo dýr. Þetta eru til dæmis engifer, múskat, kardimomma og negull. Kryddin voru náttúrulega keypt dýru verði í Austurlöndum og svo dýrt að flytja þau til landsins. Maturinn var kryddaður vel til að yfirgnæfa þráa-og myglubragðið sem mátti eflaust finna líka því geymslurnar voru ekki eins og við þekkjum þær í dag,“ segir Halldór.

 

Með matnum er svo boðað upp á það sem er kallað Hippókratesardrykkur.

„Það er sem sagt rauðvín sem er framreitt eftir ákveðinni uppskrift. Þar er þessum kryddum bætt við og ekki síst hunangi því menn höfðu ekki alltaf aðgang að mjög sætum og góðum rauðvínum. Því var svona sætu bætt við til að fá fram sætt bragð. Svo brugguðu menn líka öl hér í Skálholti,“ segir Halldór.

Málsverðurinn kostar 9.500 krónur og skrá sig þarf fyrir fram á netfanginu [email protected]. Byrjað verður með sögustund og staðarskoðun í kirkjunni klukkan 18 en kvöldverðurinn sjálfur hefst klukkan 19.

Hér fyrir neðan má sjá uppskrift að höfðingjasósunni en annað sem einkennir miðaldamatinn eru sterkkryddaðar ídýfur eða þykkar sósur sem líkjast bandarískri „gravy.“

Höfðingjasósa

5 grömm negulnaglar

5 grömm múskat

5 grömm kardimommur

5 grömm piparkorn

25 grömm kanill

200 grömm brauðrasp

1 dl edik

Kryddin möluð, hituð eða soðin í ediki, þykkt með brauðraspi - má bæta örlitlu rauðvíni eða rjóma við.

Sósan er bragðmikil enda dýfðu menn kjötinu ofan í. Hún notuð sem ídýfa enda engin hnífapör á þessum tíma - og fólk þurrkaði sér á borðdúknum... aðeins öðruvísi borðsiðir en nú.