Las í 20 borgum á 21 degi

Hallgrímur Helgason er kominn heim eftir að hafa þvælst um allt Þýskaland með nýjasta skáldverk sitt, Konan við 1000°. Bókin kom fyrst út þar vegna bókamessunnar í Frankfurt og hefur fengið afbragðs dóma en hún er innblásin af sögu barnabarns Sveins Björnssonar, fyrrum forseta Íslands.

„Þetta voru 20 borgir á 21 degi,“ segir Hallgrímur Helgason rithöfundur, nýkominn heim til Íslands. Varla hefur það farið framhjá neinum að Ísland var heiðursgesturinn á bókamessunni í Frankfurt og Hallgrímur nýtti það dauðafæri vel; nýjasta skáldverk hans, Konan við 1000°, kom fyrst út í þýskri þýðingu og rithöfundurinn lagði á sig mikið ferðalag um Þýskaland til að lesa upp úr henni.

„Ég las á hverju kvöldi og fór svo til nýrrar borgar. Ég hitti einmitt GusGus-liða á leiðinni út og fékk leiðbeiningar hjá þeim hvernig væri hægt að lifa svona túr af, sem minnir auðvitað meira á tónleikaferðalag en upplestrarferð. Lykillinn að því er að drekka nóg af vatni þótt annar vökvi hafi auðvitað líka komið við sögu,“ segir Hallgrímur, sem var jafnframt boðið út að borða á hverju kvöldi og viðurkennir skáldið að það þori varla að stíga á vogina eftir heimkomuna.

Margir eiga eflaust eftir að hnjóta um ættarnafnið Björnsson sem aðalpersóna bókarinnar, Herbjörg María Björnsson, ber, en afkomendur Sveins Björnssonar, fyrrum forseta íslenska lýðveldisins, hafa borið það. Hallgrímur staðfestir að saga eins af barnabörnum Sveins, Brynhildar Georgíu Björnsson-Borger, hafi orðið honum innblástur að bókinni.

„Það er eiginlega mjög skondin saga á bak við þetta. Ég var að hjálpa konunni minni fyrrverandi í kosningabaráttu fyrir Samfylkinguna og var látinn hafa lista af símanúmerum til að hringja í. Númer fimm á þeim lista var kona sem bjó í bílskúr og ætlaði sko alls ekki að kjósa þessa kommúnista. En við áttum ágætt spjall og hún útskýrði fyrir mér lífið sitt í bílskúrnum og muninn á leitarvélunum Yahoo og Google, og mér fannst hún alveg þrælmerkileg og geta orðið upphaf að næstu sögu.

Ég ákvað að þegar ég væri búinn að koma Tíu ráðum burt frá mér myndi ég heimsækja hana en komst þá að því að hún hafði dáið. Ég komst hins vegar líka að því að hún hefði gefið út ævisögu, að pabbi hennar hefði verið með nasistum og að afi hennar væri Sveinn Björnsson forseti,“ segir Hallgrímur, sem tekur hins vegar skýrt fram að hann hafi breytt miklu, bæði nafni aðalpersónunnar og öðrum staðreyndum. „Þetta er skáldsaga, fyrst og fremst, og ég bið fólk að lesa hana sem slíka.“

Seinni heimsstyrjöldin hefur alla tíð verið hálfgert tabú í Þýskalandi en umræðan um þetta tímabil virðist vera að opnast þótt málefnið sé vissulega enn eldfimt. Hallgrímur segist hafa verið spenntur að heyra hvernig Þjóðverjar tækju bókinni, hann gangi mjög langt í gríninu á kostnað nasistanna.

„Aðaláhættan var auðvitað sú að maður væri að gera eitthvað sem hefði verið gert áður. Og svo að maður færi yfir strikið en ég var með góðan yfirlesara og ég held að mestallt hafi fengið að halda sér í bókinni.“ Hins vegar hafi ríkt sérstaklega mikil eftirvænting hjá honum að heyra hvernig þeir tækju kaflanum um hálfbróður Hitlers, sem er fótalaus gyðingur, en sá kafli gengur víst mjög langt í háðinu á Þriðja ríkið.

„Honum var vel tekið, ég var alveg sérstaklega ánægður með það.“

[email protected]